تمایز جهت دار سلول های بنیادی جنینی انسان به هپاتوسیت بر بستر مسطح نانوفیبری

کبد ارگانی حیاتی است و در متابولیسم، ذخیره، غیر سمی کردن دارویی و ترشح نقش دارد و باعث حفظ هموستازی بدن می شود. عمده وظایف کبد به عهده هپاتوسیت هاست که 80% از حجم کبد را تشکیل می دهند و مهم ترین سلول کبد هستند. آسیب به آن در بیماری های کبدی منجر به اختلال عملکرد کبد می شود. بیش از 3 میلیون نفر از هموطنان مبتلا به بیماری های کبدی هستند و با توجه به افزایش روزافزون تعداد آنها و کمبود اندام اهدایی و خطر دفع پیوند کبد و عوارض جانبی آن نیاز مبرمی برای بدست آوردن منبعی جهت تیمار آنهاست. با توسعه سلول درمانی در صدد پیوند هپاتوسیت برآمدند تا این روش جایگزین پیوند کل کبد شود. تمایز سلول های بنیادی جنینی که سلول هایی پرتوان با قدرت تکثیر بالا هستند که به عنوان منبعی ایده ال برای تولید هپاتوسیت مطرح می شوند. هپاتوسیت های مشتق شده از سلول بنیادی جنینی علاوه بر استفاده در درمان بیماری های کبدی برای مطالعه تکوین کبد و آزمون های کشف دارو نیزکاربرد دارند. اما گزارشات نشان میدهد، تا بحال تولید هپاتوسیت های بالغ و کارا از سلول های بنیادی جنینی در محیط آزمایشگاه به میزان کم صورت میگیرد. شاید به این علت که سرنوشت سلول بنیادی جنینی علاوه برفاکتور های رشد و ترکیب شیمیایی بستر، تحت تاثیر ساختار فیزیکی بستر خارج سلولی نیز است که به عنوان یک فاکتور مهم در تنظیم خود نوزایی سلول بنیادی و باعث پیشبرد عملکرد های سلول ,بیان ژن ,تکثیر و تمایز آن می شود. برای رسیدن به این هدف ما نیاز به استفاده از فاکتورها و بستر مناسب داریم که ساختاری شبیه بدن داشته باشد که شاید سلول های بنیادی جنینی در این برهم کنش ها، در روند تمایز، به بلوغی برسند که برای انجام عملکردهایش در شرایط آزمایشگاه ضروری است. بستر های طبیعی که برای پوشش دادن ظروف آزمایشگاهی و کشت سلول استفاده می شود ترکیباتش از ظرفی به ظرف دیگر کمی متفاوت است و همچنین حاوی فاکتورهای بیماریزا است و نیز بازتابی از ژئومتری و تخلخل و ابعاد سه بعدی غشای پایه برای سلول نیست. بنابراین در راستای رسیدن به تمایز کاراتر و حفظ عملکرد هپاتوسیت مشتق شده ازسلول های بنیادی جنینی، ما در این مطالعه برای تمایز هپاتوسیتی hesc از بستر مسطح نانوفیبری با روش الکتروسپین استفاده کردیم، که ساختاری شبیه غشای پایه که زیر سلول های اپتلیالی را فرش میکند، دارد. کیفیت تمایز در سه مرحله تکوینی یعنی اندودرم، هپاتوسیت ابتدایی و بالغ مورد ارزیابی قرار گرفت و در سطح ژن (با تکنیک های rt-pcr) و (qrtودر سطح پروتیین (ایمونوفلورسنت و فلوسیتومتری) و آزمون های عملکرد(از قبیل ترشح، جذب و ذخیره سازی) آزموده شدند. به منظور تعیین نقش بستر نانوفیبری در حفظ عملکرد هپاتوسیت مشتق شده ازسلول های بنیادی در طولانی مدت در آزمایشگاه، چند روز بعد از روز آخر تمایز نیز کارایی بررسی شد. این مطالعه راهی نو در تولید هپاتوسیت های بالغ و کارا از سلول های پرتوان برای استفاده در درمان بیمارهای کبدی، مهندسی بافت و یا استفاده در غربال داروها در اختیار محققین قرار می دهد.